Czy każdy animator jest absolwentem studiów pedagogicznych albo kursu pedagogicznego? Na pewno nie. A czy powinien? No cóż… Na pewno znajomość cech rozwojowych dzieci pozwala na lepsze dostosowanie gier i zabaw składających się na program do możliwości i umiejętności uczestników animacji. Może warto więc nadrobić wiedzę?
Można wskazać kilka głównych cech emocjonalnych i intelektualnych, które mają największy wpływ na funkcjonowanie dzieci w tym wieku. Należy pamiętać, że do 6 -7 roku życia dzieci zwykle spędzają czas tylko na zabawie. Jest to naturalna dla nich forma pozyskiwania wiedzy o świecie. Po rozpoczęciu nauki w szkole, do zabawy dochodzi również świadoma nauka i pozyskiwanie nowych umiejętności.
Ciekawość świata
Uczestnicy naszych animacji są niezwykle ciekawi świata. Dopiero rozwijają swoje zmysły, dlatego chcą wykorzystywać je wszystkie. Należy więc:
• dostarczać wielu urozmaiconych bodźców,
• pozwalać poznawać wielozmysłowo,
• wprowadzać wiele ćwiczeń rozwijających zmysły,
• pokazywać to, o czym się mówi.
Do odpowiednich propozycji należą ćwiczenia, w których z zamkniętymi oczami trzeba zgadnąć, co się ukrywa w torbie, poznawanie przypraw zapachem i smakiem, opisywanie miejsc, używając określeń zapachów, smaków lub dźwięków, szukanie przedmiotów o ciemniejszym/jaśniejszym kolorze, tropienie dźwięków, rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty/zwierzęta/dzieci itp.
Głód wiedzy
Kolejną cechą dzieci jest głód wiedzy. Zdarzał nam się taki żart na szkoleniach: „Dzieci uwielbiają się uczyć, kochają to. A później idą do szkoły”. A ponieważ animacje to nie szkoła, zachęcamy do stymulowania tych podstawowych cech rozwojowych. W dzieciach występuje ogromna chęć poznania świata, doskonali się pamięć, uwaga, spostrzegawczość, szybkie uczenie się. Pamiętać należy jednak, iż tym zjawiskom towarzyszy mała zdolność skupienia uwagi przez dłuższy czas (szczególnie u dzieci młodszych). Należy więc:
• często zmieniać charakter zabaw – dynamiczne przeplatane statycznymi,
• dostarczać wiedzy o świecie, miejscu wypoczynku dziecka, podawać wiele szczegółów, odnosić je do dotychczasowych doświadczeń dzieci,
• kierować obserwacją dziecka – zwracać uwagę na wartościowe elementy.
Kolekcjonerstwo
Charakterystyczne jest również u dzieci kolekcjonerstwo, chociaż dość często zmieniają się kolekcje. Mogą to być kamyczki, muszelki, szkiełka, czasem znaczki, piórka itd. Wynika z tego, że należy wprowadzać do zabaw elementy kolekcjonerstwa – tworzyć pokazy kolekcji dzieci, proponować tworzenie katalogów, opisów zebranych przedmiotów, zainspirować do stworzenia nowej kolekcji, urządzać wyprawy kolekcjonerskie.
Robinsonady
Dzieci uwielbiają robinsonady. Nazywa się tak wszelkie aktywności na świeżym powietrzu związane z przetrwaniem i przygodami. Dzieci, nie tylko chłopcy, lubią przebywać na zewnątrz – w parku, w lesie, w schronach, budują szałasy, domki, chcą żyć w świecie przygód i awantur. Interesują się również pracą dorosłych ludzi – kuchni hotelowej, recepcji itd. Tworząc program animacji, można więc:
• zwiększyć ilość zajęć organizowanych w terenie,
• dodać do programu zajęcia, w czasie których dzieci „uczą się przetrwania” – pozyskują wodę pitną, maskują się, organizują skrytki, bazy,
• umówić z obsługą hotelu na zwiedzanie miejsc, które na co dzień są niedostępne dla gości hotelowych.
Wyobraźnia
Nie wolno zapomnieć również, że dzieci mają niezwykle rozwiniętą wyobraźnię. Bez problemu potrafią np. wymyślać wygląd nieistniejących potworów. Może to niestety doprowadzić do powstania strachu pobudzanego bujną wyobraźnią. Należy więc:
• stymulować rozwój wyobraźni poprzez różnorodne zadania (plastyczne, literackie, snucie opowieści, wymyślanie odpowiedzi na trudne pytania, np. dlaczego lody są zimne), majsterkowanie, zadawanie pytań otwartych, np. co by było gdyby… (krowy były niebieskie, zniknęła woda, zniszczono wszystkie książki),
• wystrzegać się krwawych „strasznych historii”, nawet jeśli dzieci o nie proszą,
• doceniać dzieci, które wykorzystują swoją wyobraźnię w czasie zabaw.
Kategorycznie zabronione jest straszenie dzieci, np. tym, że jak będą niegrzeczne, to przyjdzie po nie pani/dziad/wiedźma i je zabierze, lub że spod łóżka wyjdzie potwór, że jeśli nie zjedzą obiadu, to przytrafi im się coś niemiłego itd.
Autorytety
W młodszym wieku szkolnym dzieci przechodzą również stan fascynacji autorytetami. W pierwszej klasie szkoły podstawowej ich wzorem jest nauczyciel/nauczycielka. Podczas wakacji może to być animator. Dzieci starają się naśladować sposób zachowywania się, mówienia, sposobu bycia, ubierania się, czesania itd.
Warto zwrócić uwagę zatem na to, aby:
• zawsze wyglądać schludnie i czysto, również poza godzinami pracy,
• zawsze zachowywać się właściwie, rozwiązywać problemy, np. z innym animatorem, w sposób kulturalny,
• używać poprawnej polszczyzny, unikać słów typu „fajnie”, „mega”, „super” (które nic tak naprawdę nie oznaczają),
• udzielać informacji na swój temat tylko takich, które mogą być dobrze wykorzystane przez dziecko, np. że lubi się czytać książki, oglądać filmy skandynawskie, że ma się psa, którym się codziennie opiekuje, że odwiedza się często swoją babcię, że spiera się czasem z rodzeństwem, ale bez bójek i wyzwisk, że ma się koleżanki i kolegów (to szczególnie ważne dla chłopców, którzy w tym wieku stoją na stanowisku, że dziewczyny są “głupie i niepotrzebne”. Świadomość, że ich ulubiony animator ma koleżanki, może zmienić negatywne nastawienie). Powinno się unikać opowiadania o wielogodzinnych imprezach, jeżdżeniu na motorze po starych kopalniach, chodzeniu po dachach, wydawaniu całej pensji na ubrania itd.
Emocje
Równie ważne są cechy rozwojowe w sferze emocjonalnej. To one decydują o funkcjonowaniu dziecka w grupie, nawiązywaniu relacji i rozwiązywaniu problemów.
Opinia innych
Dzieci 9 – 10-letnie zaczynają bardziej cenić opinię innych nad swoją na swój temat. Egocentryczne podejście do świata, jakie prezentowały do tej pory, zmienia się. Opinia innych i akceptacja środowiska stają się czynnikiem normalizującym, punktem odniesienia dla dziecka. Przebywanie w środowisku negatywnie nastawionym może więc spowodować głębokie kompleksy, zaniżone poczucie własnej wartości i nieodpowiednie postrzeganie siebie.
Należy więc:
• podkreślać wartość dziecka jako jednostki, doceniać osiągnięcia każdego dziecka osobno, podkreślać konkretne osiągnięcia (np. najszybciej ze wszystkich ukończyłaś tor przeszkód – jesteś bardzo zwinna, Twój rysunek jest najbardziej kolorowy – widać, że zależało Ci na wykonaniu tej pracy starannie itd.),
• nie dopuszczać do niewłaściwych zachowań i niewłaściwego sposobu wyrażania opinii w grupie,
• uczyć sposobów przyjmowania i dawania krytyki w sposób konstruktywny,
• uczyć sposobów przyjmowania i dawania komplementów,
• znaleźć w każdym dziecku cechę, która wyróżnia go spośród grupy i podkreślać ją.
Niskie poczucie własnej wartości
Dużym zagrożeniem dla poprawnego rozwoju dziecka jest również występująca w młodszym wieku szkolnym szybko załamująca się wiara w siebie i swoje możliwości. Dziecko zniechęca się małymi przeszkodami, a pozbawione zachęty do podejmowania trudu uczy się, że każda trudność może być powodem zaprzestania starań.
Należy:
• uczyć pokonywania trudności,
• podkreślać wartość dziecka,
• dawać zadania na miarę możliwości dostosowane do każdego dziecka indywidualnie,
• omawiać z dzieckiem sytuacje, w których trafia mu się niepowodzenie, wspólnie dochodzić do wniosków, czemu tak się stało.
Porównywanie z innymi
Niestety dzieci w wieku 7-9 lat, szczególnie chłopcy, budują swoją wartość poprzez porównywanie się z innymi. Dzieci pragną się wyróżniać, a osiągają to rywalizując ze sobą. Chętnie biorą udział w konkursach, w których mają szansę wygrać, ale także biją się, przechwalają sukcesami własnymi i swoich rodziców (najczęściej niezgodnie z prawdą). Może to doprowadzić do utrwalenia się nawyków niezdrowej rywalizacji opartych na oszustwie, bo cel stanie się ważniejszy od środków.
Aby zapobiec tej sytuacji należy:
• uczyć zasad współzawodnictwa opartych na uczciwości, szacunku do wygranego i przegranego,
• uczyć wyciągania wniosków z przegranej,
• tak układać rywalizacje, aby każde dziecko chociaż raz mogło ją wygrać.
Intelekt
Nie wolno również zapominać o poziomie rozwoju intelektualnego. Odpowiednio dostosowane ćwiczenia mogą wspierać rozwój dziecka na tej płaszczyźnie. Dobrane źle natomiast – zniechęcić do nauki, spowodować zaniżone poczucie własnej wartości lub znudzenie (jeśli ćwiczenia będą za łatwe). Do ok. 11. roku życia dzieci przejawiają myślenie konkretne. Analiza, synteza i wszelkie uogólnienia mogą nastąpić tylko w odniesieniu do konkretnych przedmiotów, które są znane dzieciom z doświadczeń. Opowiadając o czymś, należy posłużyć się tym przedmiotem, ilustracją lub fotografią.
Rozwój społeczny
Najważniejszą kwestią, która najsilniej przejawia się w pracy grupy w czasie animacji jest poziom rozwoju społecznego dziecka. Dziecko do ok. 14. roku życia wciąż przyswaja normy społeczne. Cały czas uczy się, że co jest dobre, a co złe, co jest akceptowalne, a co nie. Bez jasnych reguł panujących w nowym środowisku, dziecku trudno jest odpowiednio reagować. Należy jednak pamiętać o sytuacji, w jakiej znajdują się uczestnicy animacji – zadaniem animatora nie jest wychowywać, a dostarczać wartościowej rozrywki, dlatego wprowadzenie surowego systemu kar i nagród nie jest odpowiednie. Oczywiście nie oznacza to, że trzeba akceptować zachowania dzieci, które są niezgodne z przyjętymi zasadami.
Dzieci mogą przejawiać różne formy uczuć – niekiedy bardzo gwałtowne. Animatorowi na pewno zależeć będzie na sprawnym działaniu jego grupy dzieci, bez konfliktów i nieporozumień, dlatego powinien otwarcie mówić o zasadach panujących w czasie animacji. W określonych warunkach (np. w czasie kolonii, kiedy grupa przebywa razem przez dłuższy czas) można stworzyć kontrakt, jaki wszyscy podpiszą – elementy opracują same dzieci. Kontrakt taki powinien mówić o tym, jak się należy do siebie zwracać, jak zachowywać, jak krytykować i jak wygrywać.
Jeżeli zdecydujesz się na wykorzystanie tej techniki, odwołuj się do zapisów kontraktu za każdym razem, kiedy ktoś łamie któryś punkt, np. „zgodziłaś się na to, że nie będziesz bić koleżanki, a teraz to robisz” zamiast „nie wolno bić koleżanki”.
Bardzo ostrożnie należy podchodzić do kwestii kar i nagród. Współcześnie odchodzi się od tego systemu porównując wychowanie oparte o kary i nagrody do tresury. Jeśli podejmiesz decyzję o wprowadzaniu ich, pamiętaj, że należy stosować nagrodę przed karą, tzn. nagradzać każde dobre zachowanie, a brak nagrody traktować jako karę. Nagrodą mogą być gadżety, dodatkowy rzut piłką w czasie gry itp. Nie wolno karać dzieci zakazem wchodzenia do basenu czy brakiem lodów do obiadu.
Zrozumienie funkcjonowania psychiki dzieci, które biorą udział w animacjach, ułatwia pracę animatorowi. Jest on w stanie zareagować na sytuacje występujące w czasie zabaw, potrafi sprawniej dostosować gry do możliwości dzieci, oraz lepiej rozumie zachowania swoich podopiecznych. Bardzo często dzieci zachowują się niezgodnie z naszymi oczekiwaniami nie dlatego, że są niegrzeczne, ale dlatego, że tak każe im ich poziom rozwoju. Uszanowanie i zrozumienie tego stanu znacznie poprawia pracę z dziećmi.
Jeśli masz jakieś pytanie z tego tematu, śmiało!
Komentarze Facebook